قصد دارم نظریهای را از دادههای به دست آمده تکوین کنم (نظریه برخاسته از داده / grounded theory)
به وسیله این روش تحقیق کیفی از یک دسته دادهها، نظریهای تکوین مییابد. به طوری که این نظریه در یک سطح وسیع یک فرایند، یک عمل یا یک تعامل را تبیین میکند. نظریه حاصل از اجرای چنین روش پژوهشی، نظریهای فرایندی است. برای مثال در مورد نظام آموزشی، این نظریه یک فرایند آموزشی از رویدادها، فعالیتها، اقدامات و تعاملهایی که در طول زمان رخ میدهد را تبیین میکند. همچنین، پژوهشگرانی که روش نظریه برخاسته از دادهها را به کار میبرند با استفاده از شیوههای منظم گردآوری دادهها، به تشخیص مقولهها، مضمونها و برقراری رابطه میان این مقولهها پرداخته و نظریهای برای تبیین یک فرایند عرضه میکنند.
وقتی که برای تبیین یک فرایند به یک نظریه نیاز داریم از نظریه برخاسته از دادهها استفاده میکنیم. وقتی که نظریههای موجود به تبیین چنین فرایندی نمیپردازند، به کمک نظریه برخاسته از دادهها میتوان درباره وقوع این فرایند یا مشکل یا افراد مورد مشاهده یک نظریه را صورت بندی کرد.
از آنجا که این نظریه «برخاسته» از دادههاست، متناسب با موقعیت مورد مطالعه میباشد و تبیین بهتری از نظریههای موجود برای موقعیت نامعین به دست میدهد. علاوه بر آن در عمل مورد استفاده قرار گرفته، به ویژگیهای فردی در یک محیط حساس بوده و ممکن است که همه پیچیدگیهای موجود در فرایند را بازنمایی کند. برای مثال در بررسی برخی جامعهها (مثلا کودکان دارای اختلال رفتاری)، نظریههای موجود ممکن است دارای کاربردی جزئی درباره افراد این جامعه باشند.
همچنین وقتی که میخواهید برخی فرایندها را مطالعه کنید، میتوانید از نظریه برخاسته از دادهها استفاده کنید. برای مثال، اینکه چگونه دانش آموزان (مهارتهای نویسندگی را در خود پرورش داده) به موقعیت نویسندگی نایل میشوند. یا اینکه چگونه برخی زنان به رشد شغلی دست مییابند. علاوه بر این نظریه برخاسته از دادهها میتواند برای تبیین عملی که از افراد سر میزند به کار برده شود. از این جمله میتوان به فرایند شرکت افراد در کلاسهای آموزش بزرگسالان یا تعامل میان افراد، و یا چگونگی حمایت مدیران گروههای آموزشی دانشگاهی در توسعه پژوهش علمی اشاره کرد.